ปรากฏการณ์เกาะร้อน Urban Heat Island Effect (UHI)

ปรากฏการณ์เกาะร้อน Urban Heat Island Effect (UHI) หมายถึงการที่อุณหภูมิของชั้นอากาศใกล้พื้นดิน ในเขตชุมชน อุ่นกว่าปกติ เพราะมลภาวะทางความร้อนโดยตรง จากสองสาเหตุคือ 1. การเปลี่ยนพลังงานแสงอาทิตย์เป็นความร้อนเพราะขาดร่มเงา ในเขตชุมชนมักจะขาดต้นไม้ ที่คอยดูดซับพลังงานแสง และเปลี่ยนเป็นพลังงานศักย์เคมีในกระบวนการสังเคราะห์แสง ทำให้แสงแดดกระทบกับพื้นดินและสิ่งก่อสร้างโดยตรง กลายเป็นความร้อนในวัตถุ และถ่ายเทออกสู่อากาศ รอบๆอีกที 2. การทิ้งพลังงานของมนุษย์ พลังงานทุกประเภท ทั้งจากแหล่งพลังงานสะอาด และเชื้อเพลิงฟอสซิล เมื่อถูกใช้ประโยชน์แล้ว มักจะกลายสภาพเป็นความร้อน ถูกทิ้งสู่บรรยากาศรอบตัว นอกจากนี้ในเมืองที่มีมลภาวะทางอากาศสูง ยังอาจเกิดปรากฏการณ์เรือนกระจกเฉพาะพื้นที่เกิดขึ้น เพราะหมอกควันและฝุ่นละอองที่แขวนลอยในอากาศ สามารถดูดซับรังสีความร้อนได้ดีมาก รวมทั้งอากาศในเขตเมืองก็มักจะมีปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์สูงกว่าบรรยากาศหลายเท่าตัว เมืองที่มีปัญหามลภาวะทางอากาศสูง จึงอาจจะมีปรากฏการณ์เรือนกระจกเฉพาะพื้นที่เกิดขึ้นร่วมด้วย ปรากฏการณ์เกาะร้อน รู้จักกันมานานประมาณ 100 ปีแล้ว โดยมีผู้สังเกตพบว่า ในแผนที่แสดงอุณหภูมิของอากาศ จะปรากฏเขตอากาศอุ่นผิดปกติ ในบริเวณเขตชุมชนเป็นหย่อมๆ เหมือนเกาะบนแผนที่ จึงเรียกว่าปรากฏการณ์เกาะร้อน (Urban Heat Island)

เขตเกษตรกรรมก็มีมลภาวะทางความร้อนน้อยๆด้วยเช่นกัน เพราะทุ่งนาย่อมอุ่นกว่าป่าไม้ธรรมชาติ ในปัจจุบันเขตชุมชนและพื้นที่เกษตรกรรมขยายตัว จนในบางประเทศ เขตเกาะร้อนเชื่อมต่อเข้าด้วยกันเป็นผืนเดียว ครอบคลุมพื้นที่กว้างขวางเกือบทั้งประเทศ อิทธิพลของเกาะร้อน สามารถแผ่ออกในทิศทางตามลมได้ไกลมาก เมืองใหญ่ๆบางแห่งสามารถแผ่อิทธิพลตามลมได้ไกลถึงสามสิบกิโลเมตร ทั้งกระแสลม และมลภาวะทางความร้อนจากพื้นที่เกษตรกรรม มีส่วนทำให้การเก็บข้อมูลอุณหภูมิอากาศเพื่อทำสถิติ ในหลายจุดคลาดเคลื่อน จริงๆแล้วสภาวะโลกร้อนในปัจจุบัน ข้อมูลอย่างเป็นทางการของ IPCC จากรายงานการประเมินฯครั้งล่าสุด บอกว่าอุณหภูมิเฉลี่ยของโลกเพิ่งจะอุ่นขึ้นเพียง 0.6 องศาเท่านั้น ซึ่งมนุษย์แทบจะไม่รู้สึก นอกจากจะวัดด้วย ทอร์โมมิเตอร์ แต่มลภาวะทางความร้อนโดยตรงจากปรากฏการณ์เกาะร้อน สามารถทำให้อากาศในเขตเมืองอุ่นขึ้นได้ 3-6 องศา

หากพิจารณาในรายละเอียด ปรากฏการณ์เกาะร้อน ทำให้อุณหภูมิสูงสุดของวันเพิ่มขึ้นเล็กน้อย แต่จะทำให้อุณหภูมิต่ำสุดของวันเพิ่มขึ้นสูงอย่างมาก

ปรากฏการณ์การณ์เกาะร้อน จึงเป็นปัญหาใหญ่และใกล้ตัว ที่คนมักจะมองข้าม เพราะการประชาสัมพันธ์ถึงปัญหาสภาวะโลกร้อน มักจะทำให้ประชาชนสับสน คิดว่าอากาศร้อนมากขึ้น ที่เรารู้สึกสัมผัสได้ เป็นผลของปรากฏกการณ์เรือนกระจก คนที่ไม่เคยรู้จักปรากฏการณ์เกาะร้อน มักจะวิตกนึกว่าสภาวะโลกร้อนเข้าขั้นสาหัสแล้ว ปัญหาเกาะร้อน มีผลร้ายแรงกว่าปัญหาเรือนกระจกมาก กรุงเทพเป็นเมืองที่มีปัญหาเกาะร้อนสูง ความร้อนขนาดที่คนกรุงเทพประสบ ก่อให้เกิดปัญหาทางสุขภาพ ทำให้ประสิทธิภาพของคนที่ต้องทำงานกลางแจ้งลดลง ทำให้ต้องใช้พลังงานในการปรับอากาศภายในรถยนต์และอาคารมากขึ้น ซึ่งทำให้เกิดปัญหาอื่นๆตามมาอีกมากมาย ประมาณครึ่งหนึ่งของพลังงานไฟฟ้าที่ชาวกรุงเทพฯใช้ ถูกใช้เพื่อปรับอากาศในอาคารบ้านเรือน พลังงานที่ชาวกรุงเทพฯใช้ปรับอากาศนี้ ทำให้เกิดการปลดปล่อยกาซคาร์บอนไดออกไซด์ประมาณ 7 ล้านตันต่อปี การแก้ปัญหาเกาะร้อน ต้องแก้ที่ภูมิสถาปัตย์ ด้วยการใช้วัสดุที่มีสีอ่อน ที่สะท้อนแสงได้ดีสร้างอาคาร ปลูกต้นไม้ สร้างแหล่งน้ำและสวนสาธารณะภายในเขตชุมชนเมืองให้มากขึ้น ประหยัดการใช้พลังงาน และระวังการทิ้งพลังงานทุกชนิด ซึ่งรวมถึงพลังงานสะอาดด้วย

• Posted in: Uncategorized